دیدبان شمال :
گروه استان‌ها _ رضا آقایی *: بحران آب در کشور یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پیش روی دولت سیزدهم است که استان اصفهان به دلایل مختلف با این موضوع بیشترین چالش را تجربه کرده است.
طرح انتقال آب از خلیج فارس به اصفهان از جمله طرح‌هایی است که در بستر غیر کارشناسی رشد کرده و هزینه‌های سنگین اقتصادی، زیست محیطی و حیثیتی برای این کشور به دنبال خواهد داشت و این در حالی است که اجرای این طرح سنگین شاید برای گروه‌هایی بسیار خوش بدرخشد و این در حالی است که دفاع از این طرح در مجامع کارشناسی و حتی جوامع ذی‌نفع برای استان اصفهان سخت است و شاید کمترین مشکل بحران آب این استان را حل نخواهد کرد و از سویی آیندگان را نمی‌توان از قضاوت بر حذر کرد.
تاریخچه طرح انتقال آب به اصفهان
اولین بار طرح انتقال آب از خلیج فارس به اصفهان در دولت دهم مطرح شد که به دلیل نزدیک شدن به پایان دولت این طرح به صورت جدی دنبال نشد؛ در دولت یازدهم نیز این طرح به صورت جدی دنبال نشد و شاید می‌توان یکی از دلایل آن را در آشنایی مدیریت ارشد استان به جایگاه این طرح در ناتوانی حل بحران آب در حوضه زاینده رود دانست.
با شروع دولت دوازدهم و تغییرات مدیریتی در دولت و مدیریت ارشد استان، انتقال آب از خلیج فارس به اصفهان قوت گرفت و در سال ۱۳۹۷ تأسیس و اجرای این طرح به شرکت تأمین آب اصفهان واگذار شد.
از ابتدا این طرح موافقان و مخالفان خود را داشت موافقان این طرح عمدتاً افراد سیاسی هستند که شناخت عمیق لازم از بحران آب در حوضه زاینده رود، مسائل و مشکلات اجتماعی حاکم بر این حوضه، مشکلات فنی این طرح، شناخت کافی از موضوعات پدافندی، مشکلات زیست محیطی و غیره را نداشته و با ساده سازی مسئله اجرای این طرح را برای حل بحران زاینده رود در اسرع وقت اجتناب ناپذیر می‌دانند.
در مقابل متخصصان مختلف مرتبط با موضوع و آشنا با بحران آب در زاینده رود از منظرهای مختلف فنی، اقتصادی، زیست محیطی و غیره این طرح را مورد نقد و بررسی قرار داده‌اند. دامنه این نقدها به لایه‌های بالایی وزارت نیرو به عنوان متولی آب کشور نیز کشیده شد و اجرای این طرح‌ها را همگام با رفع بحران آب در کشور ندانسته و در راستای آمایش سرزمین نمی‌دانند.
مجموع این نظرات در گروه‌های زیر تقسیم بندی می‌شود…
۱- نقش طرح انتقال آب از خلیج فارس در تعدیل مشکل آب در زاینده رود
میزان تأثیر این طرح در کاهش بحران آب در زاینده رود را نمی‌توان بدون شناخت از علل و عوامل بروز بحران در این حوضه ارزیابی کرد و به همین دلیل نیز در اجرای این طرح اولویت اول شناخت حوضه زاینده رود و چگونگی بروز بحران آب در حوضه زاینده رود است.
راه‌حل‌های پیشنهادی با استفاده از ظرفیت‌های استانی، ملی و اجتماعی در حل بحران آب در زاینده رود دومین گام در اجرای طرح انتقال آب از خلیج فارس به اصفهان تحت هر عنوان مصرف است. سومین گام در اجرای این طرح شناخت سند توسعه صنعت در حوضه زاینده رود با توجه به مشکلات زیست محیطی حاکم بر این حوضه است.
گام‌های عنوان شده از اساسی‌ترین اقدامات مورد نیاز برای توجیه اجرای این طرح قبل از ورود به موضوعات فنی، اقتصادی و زیست محیطی خواهد بود. این گام‌ها قابل کپی برداری از سایر نقاط نبوده و انجام مطالعات لازم برای این منظور اجتناب ناپذیر خواهد بود. بدون در نظر گرفتن این گام‌ها، اجرای این طرح می‌تواند بحران آب و محیط زیست را در حوضه زاینده رود تشدید کند.
۲- عدم توجه به جایگاه حوضه زاینده رود
همجواری حوضه آبریز زاینده رود با حوضه آبریز دز و کارون از یک سو و وجود بخش‌هایی از حوضه‌های آبریز دز و کارون در استان اصفهان و نفش سرزمینی این استان در تأمین مقادیر قابل توجهی از منابع آب این حوضه‌ها از سوی دیگر مورد توجه تصمیم گیران این طرح قرار نگرفته و به این طرح فقط نگاه مجرد حاکم شده است و به زبان ساده‌تر آب شیرین ارتفاع دار با آب شور بدون ارتفاع مبادله شده است.
۳- هزینه‌های قابل توجه طرح
بحران‌های ناشی از خشکسالی و سیل عمدتاً ریشه در مدیریت منابع آب دارد که بخش اعظم آن در عدم تأمین هزینه طرح‌های مربوط دارد در این شرایط که کشور در شرایط جنگ اقتصادی با دولت‌های مستکبر است و بار اقتصادی سنگینی بر مردم تحمیل می‌شود و به واسطه عدم تأمین به موقع اعتبار لازم برای اجرای طرح‌های مقابله با اثرات خشکسالی و یا مقابله با بروز سیلاب، مشکلات مختلفی به مردم وارد شده است در جای دیگر برای انتقال آب از خلیج فارس که در نتیجه هدف آن نیز تردید اساسی وجود دارد ده‌ها هزار میلیارد تومان هزینه خواهد شد هزینه‌هایی که محل تأمین اعتبار آن مربوط به شرکت‌هایی است که بخشی از سرمایه مردم بوده و سرمایه‌گذاری آن را نمی‌توان به بخش خصوصی به معنی واقعی کلمه اتلاق کرد.
۴- بی توجهی به طرح‌های مجوز دار
متأسفانه توجه بیش از حد به این طرح، استان اصفهان را در اجرای طرح‌های مجوز دار به حاشیه رانده است که خسارت زیادی را در عدم حل سریع‌تر بحران آب در حوضه زاینده رود ایجاد کرده است که دلیل آن را در سیاست زدگی این طرح می‌توان دانست.
۵- عدم مطالعات کافی طرح
دلیل تاکید بر اجرای طرح‌ها مطابق نظام فنی و اجرایی کشور، اجرای طرح‌ها در یک مسیر درست کارشناسی با لحاظ کردن پارامترهای ایمنی، اقتصادی، زیست محیطی و غیره است وقتی این طرح‌ها با جان و مال مردم مصادف شد حساسیت به این گونه طرح‌ها بیشتر می‌شود. طرح انتقال آب از خلیج فارس به اصفهان در گروه ابر پروژه‌ها قرار گرفته و کمترین خطا در مطالعات و اجرا هزینه‌های بسیار سنگینی را به کشور تحمیل خواهد کرد به همین دلیل فارغ از موضوعات قبل، این طرح از مطالعات لازم و کافی در تمام ابعاد فنی برخوردار نیست و مطابق نظام فنی اجرایی کشور به اجرا نخواهد رفت به همین دلیل احتمال بروز حادثه شبیه متروپل با ابعاد دیگر در این طرح دور از انتظار نیست./خبرگزاری مهر
