دیدبان :
فضای شهری و طراحی ساختمان‌های شهر ارتباط نزدیکی با سلامت ساکنان آن دارد. طراحی‌های ناکارآمد خانه‌سازی و ساخت فضاهای شهری سلامت مردم و جامعه را به خطر می‌اندازد.
نادیا زکالوند: از اصلی‌ترین حقوق انسان دسترسی به مسکن، غذای مناسب، لباس، مراقبت‌های بهداشتی، خدمات اجتماعی و امنیت است و چنانچه این موارد از کنترل خارج شوند، روی رفاه و سلامت عمومی افراد تاثیر منفی می‌گذارد.
محققان در بررسی‌های خود متوجه شده‌اند که مسکن مناسب و محیط شهری ارتباطی مستقیم با سلامت جسمی و روحی فرد دارد. در واقع افرادی که در شهرها زندگی می‌کنند در مقایسه با افرادی که ساکن روستاها هستند، ۴۰درصد بیشتر در خطر ابتلا به افسردگی و بیش از ۲۰درصد در خطر ابتلا به اضطراب هستند و آنها دو برابر بیشتر احتمال دارد به شیزوفرنی مبتلا شوند. علاوه‌بر اینها شهرنشینان بیش از روستاییان تنهایی را تجربه می‌کنند.
همچنین طراحی نامطلوب مسکن و محیط شهری خطر سقوط، آسیب، انزوا و استرس را برای افراد مسن یا دارای ناتوانی‌های جسمی افزایش می‌دهد. خانه و ساختمان‌های ناامن هم استرس را تشدید می‌کنند.
خانه‌ای که فضای بیش از حد گرم یا سرد داشته باشد یا به‌گونه‌ای ساخته شده باشد که هوای داخل ساختمان بدون تهویه و آلوده باشد افراد را به بیماری‌های تنفسی و قلبی مبتلا می‌کند. محیط‌های زندگی شلوغ که افراد ساکن در آن به آب سالم هم دسترسی کافی ندارند، بیماری‌های عفونی را افزایش داده و گسترش می‌دهند.
یکی از مدیران گروه طراحی شهری لندن می‌گوید: « بررسی ارتباط بین سلامت انسان و محیط شهری یا طراحی مسکن مناسب زندگی او قدمتی طولانی دارد و متاسفانه بیشتر مواقع این موضوع فراموش می‌شود. در واقع هنگام ساخت مسکن مناسب و فضای شهری برای افراد یک جامعه باید روی داشتن نور کافی، تهویه هوای مناسب، جمعیت متناسب، رطوبت کم و بهداشت مناسب تمرکز کرد.»
او ادامه می‌دهد: «عالم‌گیری کوید۱۹، این نگرانی تاریخی درباره فضای زندگی انسان را بار دیگر مطرح کرده است. اصلی‌ترین مرگ‌های قرن ۱۹ ناشی از گسترش بیمارهای عفونی مانند سل، وبا و تیفوس بوده است. در آن زمان کادر درمان و پیشرفت در علوم پزشکی توانست این بیماری‌ها را مهار کند اما کوید۱۹ نشان داد که ما هنوز در برابر بیماری‌های عفونی آسیب‌پذیر هستیم و باید علاوه‌بر تولید داروهایی که ما را در برابر این بیماری‌ها مقاوم می‌کند، خانه و فضای شهری مناسبی داشته باشیم تا از خطر گسترش بیماری‌های عفونی در امان بمانیم.»
وابستگی به خودرو
یکی از اصلی‌ترین عوامل شهری که اثری منفی روی سلامت جسم و ذهن انسان دارد، آلودگی هوا ناشی از ترافیک و همچنین آلودگی صوتی است.
هر چه وابستگی افراد یک جامعه به خودرو بیشتر شود، اثری منفی در توانایی آنها در ورزش کردن دارد و همچنین آنها روزبه‌روز به سبک زندگی کم‌تحرک تشویق می‌شوند و در نهایت بیماری‌هایی چون چاقی، ناراحتی‌های قلبی و دیابت آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد. فضای شهری باید به‌گونه‌ای طراحی شود که مردم هر روز فرصت تحرک کافی مانند پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری داشته باشند و بدین‌ترتیب از ابتلا به چاقی و در نتیجه بیماری‌های دیگر در امان بمانند.
در بحث ساختمان‌سازی به‌گونه‌ای که افراد در ساختمان‌های محل زندگی خود همچنان فعال بمانند، محققان طراحی ساختمان و فضای شهری معتقدند باید آپارتمان‌ها به‌گونه‌ای ساخته شوند که مثلا، مجهز به راهرویی مارپیچ –مانند آنچه که در پارکینگ‌های طبقاتی دیده می‌شود- باشند تا افراد بتوانند به‌جای استفاده از آسانسور، پیاده به پایین ساختمان بروند. این نوع راهروها برای افراد دارای اضافه وزن هم قابل استفاده خواهند بود.
وسایل نقلیه موتوری موجب سروصدا، روشنایی بیش از حد خیابان‌ها، آلودگی هوا و افزایش خطر صدمات ناشی از تصادفات در یک محیط شهری می‌شود.
مسکن و سلامت ذهن
افراد بی‌خانمان و کسانی که امنیت مسکن ندارند در خطر ابتلا به بیماری‌های ذهنی هستند. برای آن افرادی هم که خانه دارند باید بتوانند از خانه و همچنین خود مراقبت کنند و چنانچه مشکلات اقتصادی در میان باشد، سلامت ذهن و به‌تبع آن جسم‌شان به‌خطر می‌افتد. کیفیت مسکن و محل زندگی افراد هم حائز اهمیت است. افرادی که در خانه‌های ناکارآمد که مرطوب و آلوده و پر از حشرات است زندگی می‌کنند و از کیفیت زندگی پایینی برخوردارند هم در خطر ابتلا به ناراحتی‌های روحی هستند.
محیط‌زیست زندگی افراد و محله‌ها هم باید از نظر کیفیت و ایمنی، دسترسی به تسهیلاتی از جمله، تحصیلات، حرفه مناسب و مراکز بهداشتی در بهترین حالت باشند. نبود هر یک از این ویژگی‌ها حال خوش مردم را از بین می‌برد.
طراحی فضای شهری و محله‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که نه‌تنها نیازهای افراد را به‌خوبی برطرف کند و تسهیلات مورد نیازشان را در اختیارشان قرار دهد، بلکه موجب ارتباط مثبت بین اهالی آن محله‌ها شود. ساخت پارک و بوستان قابل استفاده و وجود مسیرهای پیاده‌روی می‌تواند در بیرون آوردن افراد از تنهایی کمک کند و در عین حال آنها را به تحرک و فعالیت تشویق کند.
نابرابری و فضاهای سبز
نابرابری در دسترسی افراد شهر به فضای مطلوب برای زندگی روی سلامت جسم و روان آنها اثر منفی می‌گذارد. تمام افراد شهر باید به نحوی به فضایی مناسب برای استراحت و تمدد اعصاب دسترسی داشته باشند. این نابرابری در روزهای قرنطینه به دلیل عالم‌گیری کوید۱۹ خود را بسیار نشان داد. در این زمان عده‌ای از مردم می‌توانستند به‌راحتی در حیاط باغچه‌دار خود بنشینند و استراحت کنند. در حالی‌که دیگران به‌ویژه کسانی‌که در آپارتمان‌ها زندگی می‌کنند، به چنین فضایی دسترسی نداشتند.
این نابرابری در محله‌ها هم کاملا مشهود است. برخی از محله‌ها حاوی بوستان‌های متعدد هستند و اهالی آن می‌توانند از پارک‌های محلی استفاده کنند، اما ساکنان برخی دیگر از محله‌ها که از این فضاهای سبز بی‌بهره‌اند، مجبورند خارج از محله خود، فضای سبز مطلوب و ایمن بیابند.
بنابه گفته محققان، دولت باید نقش مهمی در مقررات مربوط به خانه و شهرسازی ایفا کند. پیش از هر چیز باید خانه‌هایی طراحی شود که فضایی کافی برای زندگی و استراحت داشته باشند. اما اگر جمعیت محله‌ای زیاد است و نمی‌توان از طراحی خانه‌های بزرگ استقبال کرد، پس باید اهمیت زیادی به ایجاد فضای سبز در محله داد. مردم باید بتوانند از این نوع فضاها به‌راحتی استفاده کنند. در ضمن ایمنی محله و بوستان‌ها هم باید کاملا تامین شود.
این اقدامات مستلزم برنامه‌ریزی و تخصیص بودجه کافی است که دولت باید به آن اهمیت دهد. در واقع ارتقای فضای شهری سلامت جسم و روان افراد را بالا می‌برد و از هزینه‌های درمان تا حد زیادی می‌کاهد./خبرآنلاین
